دندان‌ها یکی از مهم‌ترین اعضای بدن محسوب می‌شوند که ساختار پیچیده‌ای دارند. انسان بالغ دارای 30 تا 32 دندان است که عدم وجود هر یک از این دندان‌ها مشکلات بسیاری را برای شما ایجاد می‌کند. این اجزای مهم به خرد کردن و تکه‌تکه کردن مواد غذایی می‌پردازند. هر یک از انواع دندان‌ها کارکرد ویژه‌ای دارند. ساختار پیچیده دندان‌ها سبب شده است که آن‌ها به یکی از منحصربه‌فردترین اعضای بدن تبدیل شوند. اگر از آن دسته افرادی هستید که آشنایی با اجزای دندان برای شما جذابیت دارد، با ما همراه باشید تا در ادامه به بررسی این موضوع به طور کامل بپردازیم.

اجزای اصلی تشکیل دهنده دندان

دندان‌ها به عنوان مهم‌ترین اجزای بدن دارای ساختار بسیار ویژه‌ای هستند. ایجاد مشکل در هر یک از ساختارهای دندان سبب احساس درد و آزار شما خواهد شد. بنابراین لازمه داشتن دندانی سالم، سالم بودن اجزا تشکیل ‌دهنده دندان است. اگر به آناتومی بدن علاقه دارید، آشنایی با اعضای اصلی تشکیل دهنده دندان می‌تواند شما را شگفت‌زده کند.

ساختار و آناتومی دندان چگونه است؟

دندان از ساختار پیچیده‌ای تشکیل شده است که وجود این اجزا در کنار هم تشکیل دندانی سالم داده‌اند. دندان‌ها به شما در صحبت کردن و غذا خوردن کمک بسیار زیادی می‌کنند. همان طور که می‌دانید هر انسان بالغ حدود 32 عدد دندان دارد که 16 عدد از این دندان‌ها بر روی فک بالایی سوار شده‌اند و 16 عدد دیگر نیز روی فک پایین هستند. دندان به عنوان سخت‌ترین عضو از بدن شناخته شده است.

Ø     مینای دندان

مینا به عنوان سخت‌ترین بافت بدن شناخته می‌شود. مینای دندان بافت سفیدی دارد که عاج دندان را در بر گرفته است. در درون مینای دندان هیچ سلول زنده‌ای وجود ندارد. بنابراین این قسمت نمی‌تواند به صورت خودبه‌خود به برطرف کردن پوسیدگی یا ترمیم ساییدگی دندان بپردازد. به همین دلیل است که آسیب‌های وارده به مینای دندان تنها با مراجعه به دندان‌پزشکی مجرب قابل برطرف شدن است.

Ø     تاج آناتومیکال دندان

تاج آناتومیکال دندان قسمتی از اجزای دندان بوده که قابل مشاهده است. این قسمت توسط مینای دندان در بر گرفته شده است. هنگامی که تاج دندان آسیب ببیند، باید آن را به صورت گسترده ترمیم کرد. برای برطرف کردن مشکلات تاج دندان از روکش دندان که ظاهری مشابه تاج دندان طبیعی دارد، استفاده می‌شود.

Ø     لثه

به بافت نرم و صورتی رنگ دندان، لثه می‌گویند. لثه ریشه دندان‌ها را در بر گرفته و به محافظت از آن‌ها می‌پردازد. لثه می‌تواند از دندان‌هایی که هنوز بیرون نیامده‌اند نیز محافظت کند.

Ø     عاج

عاج لایه میانی مینای دندان و سمنتوم است. عاج دندان دارای تعداد زیادی لوله‌های کوچک توخالی است. هنگامی که لایه محافظ عاج آسیب می‌بیند، با تحلیل مینای دندان مواجه خواهیم شد. در این صورت حساسیت دندان و تحلیل آن افزایش یافته و دندان مستعد خرابی می‌شود.

Ø     پالپ دندان

پالپ حفره وسیعی در قسمت داخلی تاج بوده که دارای بافت نرمی است. پالپ دارای اعصاب، بافت هم‌بند و رگ‌های خونی است.

Ø     طوق دندان

به قسمتی که تاج دندان به ریشه می‌رسد، گردن یا طوق دندان گفته می‌شود.

Ø     کانال ریشه دندان

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های دندان، کانال ریشه دندان است. کانال ریشه دندان به مسیری باریک درون ریشه دندان که دارای پالپ است، گفته می‌شود.

Ø     سمنتوم

به بافت هم‌بند سخت که ریشه دندان را دربرگرفته است، سمنتوم گفته می‌شود.

قسمت های مختلف دندان چه ویژگی هایی دارند؟

دندان‌ها دارای اجزای مختلفی هستند که هر یک از این اجزا، ویژگی‌های خاص خود را دارند. ویژگی‌های قسمت‌های مختلف دندان سبب شده است که این قسمت‌ها کارکرد منحصربه‌فردی را ایفا کنند. دندان‌ها به طور کلی از پنج قسمت مهم تشکیل شده‌اند که عبارتند از:

• مینا
• عاج
• سمنتوم
• ریشه
• کانال ریشه

مینای دندان به عنوان یک سد محافظتی شناخته می‌شود که دارای مواد معدنی مانند کلسیم و فسفات است. این قسمت از دندان به عنوان سخت‌ترین قسمت بدن انسان شناخته شده و در برابر باکتری‌های پوسیدگی‌زا مقاومت بالایی دارد. مینای دندان می‌تواند با رعایت نکاتی تقویت شود. در صورتی که مینای دندان آسیب ببیند، دندان‌پزشکان استفاده از مواد معدنی نظیر فلوراید را پیشنهاد می‌کنند. با استفاده از فلوراید دندان‌هایی محکم و بدون پوسیدگی را تجربه خواهید کرد. عاج دندان در زیر مینا و امتداد ریشه قرار گرفته است. این قسمت از دندان در بافت سلولی ساخته شده است. ساختار عاج شبیه استخوان بوده که توبول‌های میکروسکوپی دارد.

برخلاف مینای دندان، عاج مستعد پوسیدگی است. بنابراین حساسیت زیادی نسبت به سایر اجزای دندان دارد. به قسمتی که ریشه دندان‌ها در بر گرفته و ساختاری شبیه مینا اما نرم‌تر از آن داشته، سمنتوم گفته می‌شود. سمنتوم به ریشه‌هایی که دندان در استخوان فک قرار دارد، متصل شده و به مقاومت ریشه دندان کمک بسیاری می‌کند. ریشه دندان وظیفه دارد که دندان را در فک محکم نگه دارد. با داشتن ریشه دندانی محکم می‌توانید جویدن مواد غذای سفت را به راحتی انجام دهید. حفظ سلامت ریشه دندان برای داشتن دندان‌های سالم ضروری است. کودکان نیز مانند بزرگسالان مستعد پوسیدگی ریشه دندان هستند. کانال ریشه درون اتاقکی تو خالی قرار دارد. این قسمت از دندان بسیار حساس بوده و وظیفه تامین جریان خون و مواد مغذی برای سالم نگه داشتن دندان را برعهده دارد. هنگامی که این کانال دندان آسیب بییند، توجه به درمان آن برای حفظ سلامت دندان‌ها بسیار ضروری است.

انواع دندان

انسان دارای چهار نوع دندان است که هر یک از این دندان‌ها وظیفه خاصی را برعهده دارند. دندان‌های انسان به طور کلی در انواع زیر وجود دارند:

• پیش: انسان دارای 8 دندان پیش است که آن‌ها در قوس فکی قرار گرفته‌اند. دندان‌های پیش میان دندان‌های نیش قرار گرفته و کمک بسیاری به قطعه قطعه کردن مواد غذایی می‌کنند.
• نیش: در دهان انسان 4 دندان نیش وجود دارد که 2 عدد آن‌ها در فک پایین و دو عدد دیگر در فک بالا است. این دندان‌ها در دو طرف دندان‌های پیش قرار گرفته و به تکه‌تکه کردن غذا کمک بسیاری می‌کنند. شکل ظاهری دندان‌های نیش به صورت نوک‌تیز است. این دندان‌ها بلندترین ریشه را در مقایسه با دیگر دندان‌ها دارند.
• پرمولر: نام دیگر دندان‌های آسیاب کوچک، پرمولر است. در دهان انسان 8 دندان پرمولر وجود دارد که در هر فک 4 عدد از آن‌ها دیده می‌شود. این دندان‌ها در پشت دندان‌های نیش و جلو دندان‌های آسیا بزرگ قرار گرفته‌اند.
• مولر: دندان‌های مولر سطح وسیع و شیب‌داری دارند. این دندان‌ها برای خرد کردن غذا مناسب هستند. دندان‌های مولر آخرین دندان‌هایی هستند که رشد می‌کنند. بنابراین سن رویش آن‌ها در دوران بلوغ و پس از بلوغ است.

سوالات متداول

• مهم‌ترین قسمت دندان کدام بخش است؟

هر یک از اجزای دندان وظیفه خاص خود را دارد و بدون وجود آن عملکرد دندان دچار مشکل می‌شود. بنابراین نمی‌توان پاسخ دقیقی برای این پرسش در نظر گرفت.

• آشنایی با اجزای دندان چه اهمیتی دارد؟

آشنایی با ساختار و آناتومی دندان برای دندان‌پزشکان بسیار اهمیت دارد. همچنین افراد علاقه‌مند نیز می‌توانند به مطالعه این حوزه بپردازند.

• چگونه از ساختار دندان محافظت کنیم؟

با مسواک زدن پس از هر وعده غذایی و استفاده از نخ دندان و دهانشویه می‌توانید از ساختار دندان خود محافظت کنید.

• مشکلاتی که ممکن است برای دندان‌ها پیش بیایند چیست؟

در واقع دندان‌ها ممکن است با مشکلاتی مانند پوسیدگی، آبسه، عفونت، بیماری‌های مرتبط با لثه، پلاک، سایش دندان و حساسیت که با درد یا تیرکشیدگی همراه است، روبه‌رو شوند که در صورت بروز هر یک از مشکلات برای دندان بهتر است به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید و از خرابی بیشتر پیشگیری نمایید.

• آیا به وجود آمدن لکه بر روی دندان نشان دهنده پوسیدگی آن است؟

بله ایجاد لک ممکن است دلیل پوسیدگی باشد و اکثر پوسیدگی‌های مربوط به دندان بدون درد روند خود را پیش می برند که در نهایت هزینه زیادی را برای شما خواهد داشت پس بهتر است فوری معالجه شود.

جمع بندی

دندان‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای بدن هستند که نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. با خراب شدن دندان‌ها ممکن است شما به دیگر بیماری‌ها نیز مبتلا شوید. بنابراین باید با انجام مراقبت‌های لازم در حفظ سلامت آن‌ها بکوشید. دندان‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک از این اجزا دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند. آشنایی با اجزای دندان می‌تواند هر فردی را شگفت‌زده کند. به این دلیل که این اجزا دارای ساختاری پیچیده و خاص بوده که در نهایت ظرافت، دندان را ایجاد کرده‌اند.