کابرد روکش دندان به عنوان یکی از راه‌های ترمیمی نسبتاً جدید برای ترمیم دندان‌های آسیب دیده، امروزه بسیار زیاد است. روکش‌های دندان از چندین سال قبل وجود داشته؛ اما شاهد تنوع آن به اندازه امروزه نبوده‌ایم. افراد زیادی وجود دارند که دچار مشکلات مختلف دندانی هستند و از آن رنج می‌برند. مردم در حال حاضر در هر سنی با پوسیدگی دندان، شکستگی، لب ‌پریدگی و دیگر مشکلات رایج دندان مواجه هستند. علم نوین در رشته دندانپزشکی نیز پیشرفت‌های چشم‌گیر و زیادی کرده که می‌توان از میان آن‌ها به انواع روکش‌های دندان اشاره کرد. هر آنچه درباره انواع روکش دندان باید بدانید را در این مقاله برای شما شرح داده‌ایم؛ با ما همراه باشید.

روکش دندان چیست؟

با تمام مراقبت‌ها و نگهداری‌هایی که از دندان‌ها انجام می‌گیرند، این امکان وجود دارد که نیاز به ترمیم داشته باشند و دچار خرابی و پوسیدگی شوند. زمانی‌ که بخش یا تمام یک دندان دچار پوسیدگی شده باشد، می‌توان آن را با مواد مخصوصی همچون کامپوزیت، آمالگام و… پر کرد. چنانچه پوسیدگی یا خرابی دندان بسیار زیاد باشد عصب کشی دندان و نیاز به حفظ ساختار دندان با روکش دندانی خواهد بود. بنابراین روکش دندان به پروتز تاج مانندی که زیبایی و عملکرد دندان را حفظ می‌کند، گفته می‌شود. روکش دندان به عنوان یک محافظت‌کننده دورتادور دندان، به‌صورت یک لایه بسیار نازک و زیبا نصب شده و لبخند زیبایی را به شما هدیه می‌دهد.

روکش دندان در چه مواردی کاربرد دارد؟

روکش دندان به عنوان پرکاربردترین روش‌های ترمیمی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد که به شرح زیر هستند:

• داشتن پوسیدگی‌های دندانی بسیار عمیق و گسترده

از روکش دندان بیشتر زمانی استفاده می‌شود که پوسیدگی و آسیب به دندان بسیار شدید باشد و برای مراقبت از ساختار دندان از آن بهره گفته میشود.

• وجود شکستگی‌های عمیق دندانی که باعث از دست رفتن دندان شده باشند.

روکش دندان برای کسانی که دندان آن‌ها در اثر ضربه یا دیگر عوامل دچار شکستگی وسیع شده باشد، گزینه بسیار ایده‌آلی خواهد بود.

• بریج دندان

زمانی که فرد چندین دندان از دست رفته در مجاور یکدیگر دارد، استفاده از بریج دندان راه حل بسیار موثری برای او محسوب می‌شود. در واقع روکش‌های دندانی متصل به یکدیگر، بریج‌های مورد استفاده در این فرآیند هستند.

• ایمپلنت دندان

انجام روکش ایمپلنت بعد از کاشت دندان به عنوان یک مرحله تکمیلی در ایمپلنت دندان به‌ شمار می‌رود.

روکش دندان و انواع آن

 در گذشته روکش دندان از تنوع زیادی برخوردار نبوده و برای هر فرد با هر شرایطی، عموماً از یک نوع خاصی از روکش دندان استفاده می‌شد. حال با پیشرفت صنعت دندانپزشکی انواع مختلف روکش دندان در حال تولید و استفاده هستند. از جمله انواع روکش‌های دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

روکش دندان استیل

استیل ضد زنگ یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین مواد به‌ کار برده شده در ساختار روکش‌های دندانی خصوصاً برای روکش‌های اطفال است. می‌توان گفت روکش دندان استیل برای کودکانی که دندان‌هایشان نیاز به ترمیم دارند بهترین گزینه انتخابی خواهد بود. برای کودکانی که دندان‌های آن‌ها نیاز به ترمیم داشته و هنوز فرصت برای کشیده شدن باقی است، می‌توان از روکش استیل استفاده کرد. علاوه‌بر این استفاده از این روکش‌ها امکان رشد آتی دندان‌های کودکان را نیز فراهم می‌کند. لازم به ذکر است که بعد از نصب روکش‌های استیل شما هیچ‌گونه مشکلی در جویدن، نخ دندان کشیدن، مسواک زدن و… نخواهید داشت.

 

روکش دندان سرامیکی

این روکش‌ها از نظر زیبایی نسبت به دیگر روکش‌ها زیباتر و شفاف‌تر هستند. تمامی ساختار این روکش ها از جنس سرامیک ساخته شده‌اند. این روکش‌ها نیز انواع مختلفی دارند که از نظر شفافیت و زنده بودن رنگ، با یکدیگر متفاوت هستند. این نوع از روکش‌ها گزینه مناسبی جهت کاور کردن دندان‌های قدامی محسوب می‌شوند و بسیار شبیه دندان‌های طبیعی بوده‌اند. در روکش‌های سرامیکی بعد از انتخاب رنگ، امکان تغییر رنگ وجود ندارد.

مزایای روکش‌ سرامیکی:

• سازگاری بالا با لثه
• بدون حساسیت و التهاب
• مقاوم در برابر تغییر رنگ

معایب روکش‌ سرامیکی:

• مقاومت و استحکام کم در برابر ضربه و فشار

روکش با ترکیب سرامیک و فلز

این روکش‌ها که به اختصار PFM شناخته شده‌اند، از سال 1950 مورد استفاده قرار گرفته‌اند و تا سال‌ها به عنوان استاندارد طلایی جهت بازسازی دندان‌ها استفاده می‌شدند. اسکلت و زیرساخت این روکش‌ها از فلز ساخته می‌شود و لایه‌ای از سرامیک یا چینی سطح رویی آن را می‌پوشاند. به دلیل استفاده از سرامیک در لایه رویی این روکش‌ها می‌توان رنگ آن‌ها را با توجه به رنگ طبیعی دندان‌ها انتخاب کرد.

با وجود استفاده از روکش‌های تمام سرامیک در درمان دندان‌های شکسته یا آسیب دیده؛ اما هنوز این نوع از پوشش‌ها مورد استقبال و استفاده بیماران قرار می‌گیرند. اغلب این نوع روکش‌ها انتخاب خوبی برای دندان‌های خلفی (عقبی) یا دندان‌هایی که نیاز به پایه فلزی و بادوام دارند محسوب می‌شوند.

مزایای روکش‌های‌ فلز سرامیک:

• زیبایی مناسب به دلیل وجود سطح سرامیکی یا چینی روی روکش
• مقاومت و استحکام قابل قبول به دلیل وجود پایه و اسکلت فلزی

معایب روکش‌های‌ فلز سرامیک:

• بخش رویی این روکش‌ها به دلیل جنس متفاوتی که دارد، شکننده است و احتمال شکستگی یا لب‌پر شدگی در آن وجود خواهد داشت.
• به دلیل مشخص شدن لبه فلزی، زیبایی کمتری نسبت به روکش‌های تمام سرامیکی دارند.

روکش دندان طلا

روکش آلیاژ طلا یکی از کلاسیک‌ترین انواع روکش‌های دندان در چند سال اخیر بوده است. همان ‌طور که خاصیت عنصر طلا بر هیچ کسی پوشیده نیست، فلز طلا عنصری مقاوم در برابر آب و اکسیژن بوده و جزء فلزات نجیب به‌ شمار می‌رود. همین خاصیت واکنش‌ناپذیری فلز طلا باعث شده تا از آن در صنعت دندانسازی نیز به عنوان یک روکش دندان مورد استفاده قرار گیرد.

همچنین طلا به خودی خود از جلا و زیبایی و استحکام به‌ خصوصی برخوردار بوده و دارای مقاومت کششی بالایی است. روکش دندان طلا با تمام استقامت و دوامی که دارد، احتمال شکسته شدن را نیز داشته که این اتفاق اکثراً زمانی رخ می‌دهد که دندان بیمار دچار پوسیدگی باشد. لازم به ذکر است که به دلیل گران بودن روکش طلا هر شخصی قادر به استفاده از این روکش ها نخواهد بود.

روکش دندان فلزی

در ساخت روکش‌های فلزی از آلیاژی استفاده می‌شود که از ترکیب طلا و پلاتینیوم، کبالت و کروم یا نیکل و کروم تشکیل شده باشد. روکش‌های فلزی انتخاب خوبی برای دندان‌های خلفی که دید کمتری دارند، به حساب می‌آیند. این روکش‌ها تماماً از فلز تولید می‌گردند؛ بنابراین در مقایسه با دیگر روکش‌ها، دندان روکش شده کمتر تراش داده خواهد شد. روکش‌های فلزی از قدیمی‌ترین روکش‌ها به شمار می‌روند. در نوع طلای این روکش‌ها، سطح داخلی آن از فلز و سطح رویی نیز از طلا ساخته شده است. متریال طلا از منحصربه‌فردترین مواد در دندانپزشکی محسوب می‌شود.

مزایای روکش فلزی:

• مقاوم در برابر ضربه و فشار
• دوام و طول عمر بالا
• ضد حساسیت، التهاب و سازگار با ساختار بدن

معایب روکش‌های فلزی:

• هزینه بالا
• رنگ فلز و در نوع طلا، رنگ طلایی آن

روکش دندان زیرکونیا

روکش دندان زیرکونیا تا حدود زیادی شبیه دیگر روکش های پرسلنی است؛ اما بین آن‌ها تفاوت‌های جزئی نیز به چشم می‌خورند. ماهیت کلی زیرکونیا بسیار مقاوم و زیست تخریب‌ناپذیر بوده و علاوه‌بر آن از زیبایی فوق‌العاده‌ای نیز برخوردار است. همچنین این نوع روکش در انواع رنگ‌ها و سایه‌ها و براساس سلیقه بیمار به‌صورت فردی ساخته شده و قرار داده می‌شود. استقبال مردم از این نوع روکش به دلیل زیبایی، دوام و قدرت زیادی که دارد بسیار بالا بوده است. زیرکونیا از جمله مواد بسیار نوین در ساخت روکش های دندانی در چندین سال اخیر به‌ شمار می‌رود و به نسبت طرفداران زیادی را نیز به خود اختصاص داده است. اکسید زیرکونیا از آلیاژهای بسیار قوی و حتی سرامیک نیز بادوام‌تر خواهد بود.

روکش دندان تمام رزین

روکش دندان تمام رزین هزینه کمتری نسبت به دیگر روکش های دندانی دارد و به همین دلیل ماندگاری آن مانند دیگر روکش‌های دندان تضمینی نخواهد بود. بنابراین از روکش دندان تمام رزین تنها کسانی باید استفاده کنند که می‌توانند به خوبی از آن مراقبت و نگهداری نمایند. چنانچه به‌درستی از آن‌ها مراقبت نشود به راحتی قابل شکستگی و ساییدگی هستند.

بهترین نوع روکش کدام است؟

انتخاب بهترین نوع روکش به شرایط بیمار و تصمیم دندانپزشک بستگی دارد. معمولاً برای روکش دندان‌های قدامی (جلویی) از روکش‌های تمام سرامیک استفاده خواهد شد. دندان‌های جلویی بیشتر در معرض دید هستند و از طرفی فشار کمتری به آن‎ها وارد می‌شود؛ لذا روکش‌های سرامیکی گزینه مناسبی برای این دندان‎ها به شمار می‌روند. روکش دندان‌های خلفی به دلیل این‌که کمتر در معرض دید قرار دارند و فشار بیشتری در هنگام جویدن به آن‌ها وارد می‌شود، بهتر است که از جنس تمام فلز یا طلا باشند. این روکش‌ها استحکام و عمر بالایی داشته و نسبت به فشارهای وارده مقاوم‌تر هستند.

انتخاب نوع روکش به نظر دندانپزشک نیز بستگی دارد. به عنوان مثال اگر دندان‌ها در وضعیت کج و نامرتبی قرار داشته باشند، ممکن است برخی از دندان‌های جلویی تحت فشار قرار گیرند. در این شرایط روکش فلزی سرامیکی، گزینه بسیار مناسبی به شمار می‎آید. به‌طورکلی بیمار و دندانپزشک باید با در نظر گرفتن فاکتورهای مهم زیر اقدام به انتخاب نوع مناسب روکش دندان نمایند:

• موقعیت دندان (خلفی باشد یا قدامی)
• تعداد دندان‌های آسیب‌ دیده که نیاز به روکش دارند.
• هزینه‌ای که بیمار در نظر دارد.

 

مراحل انجام روکش دندان

مراحل آماده‌سازی و نصب روکش به نوع و جنس روکش بستگی دارد. به‌طورکلی روکش دندان از مرحله نخست تا نصب، طی مراحل زیر آماده می‌شود.

• آماده‌سازی اولیه: در صورت نیاز به درمان دندان، نظیر عصب‌کشی یا ترمیم، ابتدا مراحل درمان انجام می‌شوند. سپس دندان از سطح جونده و اطراف، به جهت قرار گرفتن روکش تراش داده خواهد شد. میزان تراش به نوع روکشی که قرار است نصب گردد بستگی دارد. پس از تراش، از دندان مورد نظر و فک مقابل آن قالبی تهیه می‌گردد تا تکنسین لابراتوار رابطه بین هر دو فک را در ناحیه تماس روکش بررسی نماید و بتواند نواحی تماس صحیح دندان‌های مقابل را بازسازی کند.
• امتحان کردن زیرساختار روکش: فریم و زیرساخت روکش در این مرحله امتحان می‌شوند. در روکش‌های فلزی سرامیکی، فریم فلزی و در روکش‌های تمام سرامیکی، فریم یکی از انواع سرامیک (سیلیکات یا زیرکونیا) است. در این مرحله رنگ نهایی روکش نیز مشخص خواهد شد.
• اضافه شدن لایه سرامیکی: در این مرحله در لابراتوار روی فریم روکش لایه سرامیکی، به‌صورت کامل ساخته می‌شود. سپس در مطب و توسط دندانپزشک، اندازه، رنگ، فرم و نواحی دندان‌های مجاور و مقابل روکش بررسی می‎گردند و مجدداً کار برای تغییرات نهایی به لابراتوار فرستاده خواهد شد.
• نصب روکش: در مرحله آخر روکش آماده شده و نهایتاً با چسب مخصوص (سمان مخصوص) روی دندان چسبانده می‌شود. پس از نصب در صورت وجود سطوح اضافه، دندانپزشک می‌تواند با ابزار مخصوص فرم دندان طبیعی را برای روکش ایجاد نماید.

پاسخ به سؤالات متداول

1_ با وجود دندان مصنوعی در دهان آیا می‌توان دندان‌های طبیعی را روکش کرد؟

بله، دندانپزشک بعد از معاینه و درمان دندان‌های طبیعی می‌تواند آن‌ها را روکش نماید.

2_ ارزان‌ترین نوع روکش کدام است؟

هر چه هزینه روکش بالاتر باشد کیفیت آن نیز بهتر می‌شود. با این وجود معمولاً روکش‌های سرامیکی فلزی از هزینه پایین‌تری برخوردار هستند.

3_ ماندگاری روکش دندان چند سال است؟

یک روکش دندان خوب و باکیفیت 5 تا 15 سال دوام دارد، البته این زمان بستگی به میزان حفظ و رعایت بهداشت دهان و دندان از سوی شخص خواهد داشت. همچنین شکستن یا جویدن مواد سخت مانند جویدن مداد یا یخ، از عمر و ماندگاری روکش می‌کاهد.

 کلام آخر

داشتن یک دندان سفید و یکدست برای برخورداری از یک طرح لبخند زیبا و دلنشین الزامی است. مراقبت از دندان‌ها یک اصل مهم در حفظ این زیبایی بوده و هست؛ اما همان‌ طور که می‌دانید گاهی اوقات بر اثر بروز اتفاقات ناگوار یا برخی سهل‌ انگاری‌ها دندان دچار آسیب خواهد شد. بنابراین می‌توان برای ترمیم و بازگشت دندان به عملکرد و زیبایی قبلی، از انواع روکش‌های دندانی استفاده کرد. روکش دندان در انواع گوناگون مانند روکش دندان زیرکونیا، سرامیکی، فلزی، طلایی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روکش دندان به عنوان آخرین راه‌ حل برای نجات دندان آسیب‌ دیده محسوب می‌شود. اگر در بین دندان‌های خود دندان شکسته یا پوسیده دارید، آخرین درمان مؤثری که برای حفظ دندان خود می‌توانید انجام دهید، روکش آن خواهد بود. لازم است شما هرچه سریع‌تر با مشورت با دندانپزشک خود و آشنایی با روکش دندان و کاربرد آن، مناسب‌ترین نوع را انتخاب نموده و مراحل درمان خود را آغاز نمایید.