هنگامی که دندان‌های شما در اثر پوسیدگی، بیماری  لثه یا ضربه دچار آسیب می‌شوند راه‌های زیادی برای ترمیم دندان‌ها در نظر گرفته شده‌اند که یکی از این راه‌ها انجام روکش دندان است. همچنین انواع گوناگون روکش وجود دارد که یکی از این روکش‌ها را زیرکونیا می‌نامند. در سال‌های اخیر روکش دندان از جنس زیرکونیا محبوبیت بیشتری در بین مردم پیدا کرده و از نظر ظاهری، حالتی طبیعی داشته و توانسته در زمره روکش‌های پرطرفدار قرار گیرد. روکش زیرکونیا چه ویژگی هایی دارد؟ آیا کارایی این روکش نسبت به سایر روکش‌ها بیشتر است؟ آیا انتخاب روکش زیرکونیا گزینه درستی به حساب می‌آید؟

روکش زیرکونیا چیست؟

روکش زیرکونیا از جنس یک نوع اکسید فلزی هستند که از زیرکونیا تشکیل می‌شود و از دسته‌‌ تیتانیوم به حساب می‌آید. جالب است بدانید که تعداد زیادی از وسایل منزل همچون لوله‌ها، وسایل الکترونیکی و… از این نوع اکسید تهیه می‌شوند. این روکش از سال ۱۹۹۰ برای درمان های دندانپزشکی کارایی داشته و تا به امروز توانسته محبوبیت خود را حفظ کند‌.

انواع زیرکونیا

زیرکونیا شامل دو نوع جامد و بسیار شفاف می‌شود که هر دو نوع به کمک فناوری CAD CAM قابل ساخت هستند.

زیرکونیای جامد: زیرکونیای جامد از نوع شفاف بسیار سخت  تر‌ و مقاوم تر است. این نوع مقاومت می‌تواند در برابر نیروی جویدن و سایر نیروهایی که به دندان وارد می‌شوند قوی‌تر عمل کند. از نظر ظاهری، زیرکونیای جامد مات بوده و برای دندان‌های پشتی کاربردی‌تر به حساب می‌آید‌. این نوع روکش برای دندان‌های تحت درمان و ضعیف گزینه مناسب‌تری خواهد بود.‌

• زیرکونیای شفاف: روکش زیرکونیای شفاف به دندان‌های طبیعی فرد بیشتر شباهت دارد. از این نوع روکش در اکثر مواقع برای دندان‌های جلویی/قدامی استفاده می‌شود. همچنین این نوع روکش استحکام بالاتری به نسبت روکش PFM دارد.

مقایسه راحتی روکشPFM  با زیرکونیا

یکی از موارد مهم در مقایسه روکش‌ها راحتی آن‌ها است. در روکش زیرکونیا پروتز ثابت دندان به علت اکسید و غیرفلزی بودن با نوسانات دمایی انتقالی نداشته و باعث اذیت شدن دندان‌های طبیعی شما نمی‌گردد. به ‌همین خاطر توصیه اکثر دندانپزشکان برای راحتی افراد این نوع روکش خواهد بود؛ اما در روکشPFM  فلز وجود دارد و هنگامی که شما نوشیدنی‌های سرد و گرم میل کنید به ‌علت تغییر دما گاهی اذیت خواهید شد و به ‌همین علت راحتی کمتری خواهید داشت. این روکش اغلب در زمره توصیه‌های دندانپزشکان نمی‌گنجد.

آیا تفاوتی بین روکش زیرکونیا و روکش سرامیکی وجود دارد؟

یکی از رایج‌ترین روکش‌ها که در کشور ما از آن استفاده می‌شود، روکش سرامیکی نام دارد؛ به ‌ این علت که ظاهر زیبایی به دندان‌ها می‌دهد و از مزایای فوق‌‌العاده آن نسبت به روکش‌های زیرکونیا، ظاهر طبیعی و زیبا است؛ اما امروزه با پیشرفت علم توانایی ساخت روکش زیرکونیا با همان زیبایی روکش سرامیکی فراهم گردیده است. تفاوت‌های روکش زیرکونیا با سرامیکی شامل موارد زیر می‌شوند:

• روکش زیرکونیا ضخامت نازکی دارد، در نتیجه از نظر ظاهر طبیعی‌تر است.
• روکش‌های زیرکونیا به نسبت سرامیکی از طول عمر بیشتری برخوردار هستند.
• مقاومت روکش‌های زیرکونیا به نسبت سرامیکی بیشتر خواهد بود.
• آسیب‌پذیری روکش‌های سرامیکی به نسبت سایر روکش‌ها بیشتر است.

مقایسه میزان تفاوت هزینه‌ ای روکش PFM و زیرکونیا

اگر می‌خواهید میزان هزینه‌ کمتری برای انجام روکش دندان‌های خود در نظر بگیرید، پیشنهاد اصلی روکش PFM خواهد بود. یکی از دلایل ارزان قیمت بودن این نوع روکش قدیمی بودن آن است؛ اما همچنان توسط انبوه زیادی از دندانپزشکان استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که در طی سال‌های اخیر به ‌علت به اثبات رسیدن کیفیت روکش زیرکونیا میزان استفاده از این نوع روکش افزایش یافته است‌.

روکش زیرکونیا چه ویژگی هایی دارد؟

روکش زیرکونیا دارای ویژگی‌های بسیاری است که سبب محبوبیت و کاربری زیاد آن شده‌ و شامل موارد زیر می‌شوند:

• استحکام و قدرت بالا
• افرادی که به روکش‌های PFM حساسیت دارند می‌توانند از روکش زیرکونیا به ‌علت عدم بروز آلرژی استفاده کنند.
• این نوع روکش به ‌نسبت سایر روکش‌ها در برابر سرما و گرما مقاوم‌تر است.
• به آماده‌سازی دندان در آن‌ها برای نصب نیازی نخواهد بود.
• برای افرادی که به دلیل استفاده از روکش‌های فلزی و PFM دچار التهاب بافت نرم دندان می‌شوند، گزینه خوبی خواهد بود.
• از زیر لثه لبه های این روکش مشخص نبوده و به خوبی روی دندان قرار می‌گیرد.
• توانایی پوشاندن اباتمنت ایمپلنت، تغییر رنگ دندان و… را دارد.
• به ‌علت طول عمر بالا برای افرادی که دچار دندان قروچه می‌شوند، یک گزینه خوب به حساب می‌آید.
• افرادی که به روکش کامل نیازمند هستند و داشتن ظاهر خوب برای آن‌ها اهمیت دارد؛ گزینه مناسبی به شمار می‌رود.
• باعث عدم تغییر رنگ لب‌ها و عقب رفتگی لثه می‌شود.

مزایای استفاده از روکش‌ های زیرکونیوم به نسبت روکش‌ های پرسلن و طلا

سال‌های زیادی است که روکش طلا توسط مردم استفاده می‌شود؛ اما برخورداری از لبخندی طبیعی با داشتن دندان‌های طبيعی گزینه مناسب‌تری خواهد بود. ناگفته نماند که بسیاری از مردم وجود فلز در بدن خود را دوست ندارند و استفاده از روکش‌های زیرکونیا یک گزینه مناسب‌تری برای آن‌ها خواهد بود. در کنار این موارد، روکش‌های زیرکونیا در مقابل روکش‌های استیل پرسلن مقاوم‌تر هستند و به راحتی دچار شکستگی نخواهند شد. همچنین روکش‌های پرسلن باید روی یک پایه فلزی قرار گیرند و بعد از نصب این روکش، یک خط سیاه بالای لثه فرد ایجاد می‌شود. ناگفته نماند که از نظر مقاومت، روکش‌های زیرکونیا به نسبت روکش‌های پرسلن ۵ برابر مقاوم تر هستند.

معایب روکش زیرکونیا

از سری معایب روکش‌های زیرکونیا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

گران بودن قیمت روکش زیرکونیا: استفاده از این نوع روکش به ‌نسبت سایر روکش‌ها هزینه بیشتری را در بر خواهد داشت. با این حال اگر به خوبی از این نوع روکش‌ها مراقبت شود، طول عمر زیادی داشته و گاهی اوقات فرد می‌تواند تا آخر عمر از آن‌ها استفاده کند.

پوسیدگی ثانویه دندان روکش شده: روکش زیرکونیا خود به علت مقاومت بالا دچار پوسیدگی نمی‌شود؛ اما گاهی اوقات این مشکل به وجود می‌آید که قسمت‌هایی از دندان که آسیب دیده‌اند دچار پوسیدگی و خرابی شوند.

سایش دندان‌های مقابل: این نوع روکش بسیار سفت و محکم است و اگر تراش دندان به خوبی صورت نگیرد، به ‌مرور زمان امکان ساییدگی دندان‌های مقابل به وجود خواهد آمد.

مراحل ساخت روکش زیرکونیا

برای ساخت و نصب روکش زیرکونیا باید مراحل زیر پشت سر گذاشته شوند:

• مرحله اول: دندان‌ها توسط دندانپزشک معاینه می‌شوند. اگر دندان‌ها هیچ‌گونه مشکلی از جمله عفونت، پوسیدگی و… نداشته باشند؛ باید تراش دندان‌ها برای ایجاد فضای باز برای قرارگیری روکش انجام گیرد.
• مرحله دوم: از دندان‌های تراش‌خورده قالب‌گیری می‌کنند و سپس با کمک این قالب روکش مناسب تهیه می‌شود.
• مرحله سوم: دندانپزشک به کمک یک چسب مخصوص، روکش را بر دندان‌های فرد فیکس می‌کند.
• مرحله چهارم: باید تست کاربر انجام شود تا میزان ارتفاع و راحتی روکش زیرکونیا مورد بررسی قرار گیرد.

سوالات متداول

1. نگهداری و مراقبت در روکش زیرکونیا و PFM چگونه است؟

زمانی ‌که برای فرد از پروتز ثابت دندان PFM استفاده می‌شود، دیگر نگرانی بعد از انجام روکش اهمیت نخواهد داشت. همچنین اگر روکش PFM برای شما استفاده شد، باید بهداشت دهان و دندان خود را در اولویت قرار دهید. ناگفته نماند که در روکش‌های زیرکونیا نیز انجام مراقبت‌های بهداشتی در اولویت بوده و در این نوع روکش‌ها به علت صیقلی بودن، از ایجاد جرم جلوگیری شود.

2. روکش PFM و زیرکونیا چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

• از نظر ساختاری روکش زیرکونیا و روکش PFM شباهت زیادی دارند و تنها در مرکز زیرکونیا فلز استفاده نشده و رنگ آن به جای فلزی، سفید است. در روکش‌های PFM احتمال لب ‌پریدگی و ترک بیشتر از زیرکونیا است؛ به ‌شکلی که اگر میزان لب ‌پریدگی سطحی باشد به کمک کامپوزیت قابل ترمیم خواهد بود، در غیر این صورت باید کامل تعویض گردد.
• میزان مقاومت و استحکام روکش زیرکونیا به نسبت PFM بیشتر بوده؛ اما به ‌علت قیمت بالایی که دارد، در برخی از مواقع مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و به جای آن از روکش PFM استفاده می‌شود.

3. باید به چه ملاحظاتی در ارتباط با روکش زیرکونیا توجه کرد؟

زیرکونیا جزء جدیدترین روکش‌ها به حساب می‌آید؛ اما توانسته طول عمر خوبی داشته باشد و در بین افراد محبوبیت پیدا کند. در گذشته انواع روکش زیرکونیا بدون شفافیت بوده‌اند که امروز نوع شفاف آن نیز تهیه شده است. به ‌همین علت یک گزینه مناسب برای افرادی خواهد بود که به دنبال داشتن روکش طبیعی و در عین ‌حال مقاوم هستند‌. همچنین اکثریت دندانپزشکان برای افرادی که به  استفاده از یک روکش دندان با طول عمر زیاد علاقه‌مند بوده‌اند روکش زیرکونیا را پیشنهاد می‌دهند. ضمن اینکه در کنار طول عمر بالا به هزینه زیادی نسبت به سایر روکش‌ها نیاز خواهد داشت.

کلام پایانی

انواع روکش‌های دندانی وجود دارند که روکش زیرکونیا یکی از جدیدترین آن‌ها به حساب می‌آید. این نوع روکش در کنار هزینه زیاد خود، مقاومت خوبی نیز به همراه خواهد داشت. همچنین به نسبت سایر روکش‌ها از جمله PFM، سرامیکی و… در مقابل شکستگی و لب‌پریدگی مقاوم‌تر است و اغلب فرد می‌تواند سالیان سال از آن استفاده کند. همچنین این نوع روکش در مقایسه با روکش‌هایی که در آن‌ها فلز به کار رفته گزینه بهتری خواهد بود، زیرا بعضی از افراد به وجود فلز در بدن خود حساسیت دارند؛ اما در این نوع روکش هیچ‌گونه فلزی به کار نرفته است.